| ارزش اباالفضل العباس به جهاد و فداکارى و اخلاص و معرفت او به امام زمانش است؛ به صبر و استقامت اوست؛ به آب نخوردن اوست در عین تشنگى و بر لب آب، بدون این‌که شرعاً و عرفاً هیچ مانعى وجود داشته باشد...ارزش اباالفضل، ارزش حبیب‌بن‌مظاهر، ارزش جُون در اینهاست، نه در قد رشیدش یا بازوى پیچیده‌اش. |  |
| ارزش اباالفضل العباس به جهاد و فداکارى و اخلاص و معرفت او به امام زمانش است؛ به صبر و استقامت اوست؛ به آب نخوردن اوست در عین تشنگى و بر لب آب، بدون این‌که شرعاً و عرفاً هیچ مانعى وجود داشته باشد...ارزش اباالفضل، ارزش حبیب‌بن‌مظاهر، ارزش جُون در اینهاست، نه در قد رشیدش یا بازوى پیچیده‌اش. | |
در مورد باید ها و نیاید های مدح و مداحی و مرثیه خوانی برای اهل بیت علیهم السلام در مجالس عزاداری و هیئت ها در دو بخش کلی می توان سخن گفت اول لحن ها و ریتم ها و موسیقی هایی که در این امور مقدس استفاده می شود و دوم محتوایی که در این قالب ها ریخته و پرداخته می شود.
مطمئنا اگر نگوییم بالاترین سرمایه، یکی از بالاترین سرمایه های انقلاب و نظام اسلامی ما و هستی و زندگی امروز شیعه به عزاداری برای محمد و آل محمد علیهم السلام و بالاخص سالار شهیدان حسین بن علی علیهما السلام است و این نقطه قوت مطمئنا مرکز توجه دشمنان برای آسیب زدن به انقلاب و اسلام به هر شکل ممکن است.
آنچه مشخص است جنگ فرهنگی دشمن امروز متاسفانه دامنگیر ستون فرهنگی ما که هیئت های اهل بیت می باشد شده است و در هر دو بخش مذکور آسیب هایی را پدید آورده است اما در این مقاله می خواهیم به بخش محتوایی مداحی ها و آسیب های آن بپردازیم.
در ادعیه اهل بیت علیهم السلام به ما یاد دادند که باید از سه گونه جهت گیری و سخن در مورد ایشان به خدا پناه ببریم و از خدا یاری و هدایت بجوییم که در دعای شب عید غدیر که در کتاب اقبال آمده این سه چیز را بیان می کند که آنها 1-بغض 2-منکر 3-غلو می باشد.
بغض
خب الحمد لله که ما پیروان مکتب اهل بیت و محبین آنها از شقاوت بغض به این اولیای حقیقی پروردگار دوریم اما متاسفانه هیچگاه مصون از آن دو بخش دیگر نیستیم.
منکر
اما بخش دوم که از آن با صفت "منکر" یاد شده است به معنای سخنان و اعمالی از ما در رابطه با اهل بیت می باشد که مطابق با شان ایشان و پیروان حقیقی خاندان وحی نمی باشد که علما و بزرگان و مراجع ما برخی از مصادیق امروزی این منکر را در مورد مداحی ها و حرکت هایی که در ارتباط با اهل بیت از شیعیان صادر می شود بیان نموده اند و در اینجا به برخی از آنان اشاره می شود.
1-غالب شدن توصیفات دون شان اهل بیت:
مقام معظم رهبری در این باره می فرمایند:
چیز دیگرى که بنده در بعضى از خوانندگان جلسات مداحى اطلاع پیدا کردم، استفاده‌ى از مدح‌ها و تمجیدهاى بى‌معناست، که گاهى هم مضر است. فرض کنید راجع به حضرت اباالفضل (سلام‌اللَّه‌علیه) صحبت مى‌شود؛ بنا کنند از چشم و ابروى آن بزرگوار تعریف کردن؛ مثلاً قربون چشمت بشم! مگر چشم قشنگ در دنیا کم است؟ مگر ارزش اباالفضل به چشمهاى قشنگش بوده؟! اصلاً شما مگر اباالفضل را دیده‌اید و مى‌دانید چشمش چگونه بوده؟! اینها سطح معارف دینى ما را پایین مى‌آورد. معارف شیعه در اوج اعتلاست. معارف شیعى ما معارفى است که یک فیلسوفِ در غرب پرورش یافته‌ى با مفاهیم غربى و بزرگ شده‌ى آشناى با معارف فلسفىِ غرب مثل هانرى‌کُربن را مى‌آورد دو زانو جلوى علامه‌ى طباطبایى مى‌نشاند؛ او را خاضع مى‌کند و مى‌شود مروج شیعه و معارف آن در اروپا. مى‌شود معارف شیعه را در همه‌ى سطوح عرضه کرد؛ از سطوح ذهن متوسط و عامى بگیرید تا سطوح بالاترین فیلسوف‌ها. ما با این معارف نباید شوخى کنیم. ارزش اباالفضل العباس به جهاد و فداکارى و اخلاص و معرفت او به امام زمانش است؛ به صبر و استقامت اوست؛ به آب نخوردن اوست در عین تشنگى و بر لب آب، بدون این‌که شرعاً و عرفاً هیچ مانعى وجود داشته باشد...ارزش اباالفضل، ارزش حبیب‌بن‌مظاهر، ارزش جُون در اینهاست، نه در قد رشیدش یا بازوى پیچیده‌اش. قد رشید که خیلى در دنیا هست؛ ورزشکارهاى زیبایى اندام که خیلى هستند؛ اینها که در معیار معنوى ارزش نیست. گاهى روى این تعبیرها تکیه هم مى‌شود! حالا یک وقت شاعرى در یک قصیده‌ى سى، چهل بیتى اشاره‌یى هم به جمال حضرت اباالفضل مى‌کند؛ آن یک حرفى است؛ ما نباید خیلى خشکى به خرج دهیم و سختگیرى کنیم؛ اما این‌که ما همه‌اش بیاییم روى ابروى کمانى و بینى قلمى و چشم خمار این بزرگواران تکیه کنیم، این‌که مدح نشد؛ در مواردى ضرر هم دارد؛ در فضاهایى این کار خوب نیست.1384/05/05بیانات در دیدار جمعی از مداحان
2-استفاده از صفاتی برای شیعیان و انجام اعمالی که دون شان یک شیعه بلکه کرامت خدادادی بنی آدم است که این هیچگاه مورد رضایت خدا و خواست اهل بیت علیهم السلام از شیعیان نیست و از مصادیق منکر در عزاداری است.
مرحوم آیت‌الله العظمی تبریزی بنابر آنچه از ایشان نقل شده است در این باره می فرمایند: مداحی و خواندن اشعار در مجالس اهل بیت(ع) باید طوری باشد که موجب وهن شیعه نباشد و بهانه به دست دشمنان شیعه ندهد. در مجالس اهل بیت(ع) باید اشعاری خوانده شود که فضایل آن بزرگواران بیان شود و مصائب و مظلومیت آنها برای مردم گفته شود. ائمه از ما نخواسته‌اند که خود را به صورت حیوان درآوریم. آنچه از ما خواسته‌اند این است که مؤمن صالح باشیم و اخلاق ما اخلاقی باشد که از آن بزرگواران رسیده است.
و از حضرت آیت الله مکارم شیرازی پرسیده اند که: آیا استفاده از جملاتى همچون «ما همه سگ حسینیم» در مجالس عزادارى امام حسین(علیه السلام) اشکالى دارد؟
پاسخ :
عزادارى خامس آل عبا از مهمترین شعائر دینى است; ولى باید از سخنان و اشعارى که متناسب با عزاداران اهل بیت(علیهم السلام)نیست جداً خوددارى شود; زیرا حضرت سیّدالشّهدا(علیه السلام)از اینگونه امور بیزار است. و اینگونه تعبیرات، شایسته عزاداران حسینى نیست.
و استفتائی از مقام عظمای ولایت در مورد اعمالی که ناشی از همین گفتار و افکار است :
س 1451: اگر انسان در زیارتگاه‌هاى ائمه(علیهمالسلام) خود را به زمین بیندازد و همانند بعضى از مردم که صورت و سینه خود را برزمین مىمالند تا از آن خون جارى شود و به همان حالت وارد حرم می شوند، عمل کند چه حکمى دارد؟
ج: این اعمال که به عنوان اظهار حزن و عزادارى سنّتى و محبت ائمه(علیهمالسلام) محسوب نمی شوند از نظر شرعى اعتبارى ندارند، بلکه اگر منجر به ضرر بدنى قابل توجه و یا وهن مذهب شوند، جایز نیست.
3-استفاده از صفاتی که در نصوص و آیات قرآن برای خداوند آمده در مورد اهل بیت و نزدیکان آنها نظیر حضرت ابالفضل العباس علیه السلام و حضرت زینب سلام الله علیها ،به صورت مطلق و بدون بیان حدودو قیود.
البته باید در این مورد توضیح داد که طبق روایات و ادعیه ای که در شان اهل بیت علیهم السلام وارد شده صفات بلند و مقامی عظیم برای آن ها بیان شده است اما اولا بیان همه مقامات اهل بیت در جمع همگان با سطح ایمانی و درک عرفانی مختلف، صحیح نیست و شیوه بزرگان دینی نبوده و نیست.
ثانیا صحبت از این مقامات به طور صحیح تنها از کسانی که سالها در عقاید و کلام اسلامی تحصیل کرده اند ساخته است که ظرافت های علمی و دقت ها در عبارات و کلمات و اطلاق و تقیید ها صورت گیرد تا نه از مقام اهل بیت کاسته شود و نه در مورد آنها غلو شود که زمینه سوء استفاده دشمنان حقود اهل بیت را فراهم آورد.
4-بیان کلماتی که ثمره آن ترخیص در گناه و تضمین بدون قید و شرط بهشت برای شرکت کنندگان در مجلس اهل بیت است در حالی که عزاداری حقیقی فقط اقتضای بهشت رفتن است اگر مانع گناه از پی نیاید.
نباید احادیثی که در مورد ثواب شرکت در مجلس اهل بیت و گریه بر ایشان آمده است به عنوان علت تامه برای بهشت رفتن و عدم عقوبت اخروی افراد تلقی نمود و از این رهگذر افراد را از فراهم آوردن زاد و توشه تقوا بی نیاز کرد.
طبقه بندی ثواب ها متناسب با میزان تاثیرگذاری در هدایت انسان هاست. لذا اگر برای برخی عبادت ها و یا اعمال ثواب فراوان ذکر شده به این منظور است. به طور مثال برای شرکت در مجلس امام علیه السلام و یا گریه بر امام حسین علیه السلام و یا برخی نمازها، ثواب بسیار ذکر شده است. زیرا این اعمال تاثیر زیادی در هدایت و اصلاح انسانها دارند و چه بسا با این اعمال نقطه عطفی در زندگی آنها صورت می پذیرد و موجب هدایت همیشگی آنها می شود.
به همین منظور عزاداران باید به این باور برسند که گریه و اندوه شرط نیست. شنیدن تمام وکمال مداحی و سخنرانی شرط نیست، بلکه اصل، آن است که مجالس عزاداری هدایت‌کننده باشند و موجب ارتقای سطح فرهنگ و تدین مخاطب شوند. کسانی که چندین سال از عمرشان را در مجالس امام حسین (ع) گذرانده‌اند، اما هر سال هیچ تغییری در اندیشه و رفتارشان به وجود نیامده و رشدی نداشته‌اند، هیچ مجلس مقبولی هم نداشته‌اند.
بخش سوم از جهت گیری ها و سخنان نادرست در مورد اهل بیت:
غلو
متاسفانه امروز با وجود آنکه همه ما شیعیان بر زشتی و نادرستی غلو درباره اهل بیت علیهم السلام و عاقبت آن اذعان داریم اما باز گاهی مرتکب برخی از مصادیق آن می شویم و به علت نداشتن آگاهی علمی مناسب در این زمینه یا عدم توجه کافی به این مبانی نمی توانیم این مصداق را منطبق بر غلو کنیم و از آن پرهیز نماییم.
حضرت آیت الله مکارم در مورد برخی از این جملات می فرمایند :"در گوشه و کنار، تعبیراتی به گوش می‌رسد که خیلی زننده است مثلا می‌گویند: لااله الا فاطمه یا لااله الا زینب و اگر کسی که این سخنان را می‌گوید بفهمد چه می‌گوید در آن مجلسی که نشسته، اگر در استکانی چای بخورد باید آن استکان را آب کشید."
بطور کلی گاهی برخی از مداحان برای به وجد آوردن مخاطب زبان به تعبیرات عجیب و غریب و ناشنیده و به کارنرفته و بی حساب و کتاب در مورد اهل بیت می گشایند که همینجا باب تعبیرات غلو آمیز باز می شود و همین افراد می شوند خوراک شبکه های ضد شیعه برای ضربه زدن به مسیر روشن ولایت.
لزوم نهی از منکر کردن اینگونه مداحان
در انتها باید گفت که اینگونه افراط و تفریط ها طبق سخن امیرالمومنین علیه السلام زاییده جهل است و همین جهالت هاست که دستاویز دشنان زبون و بدون استدلال اهل بیت قرار می گیرد و نیز ما را از مسیر اصلاح و سعادت که مکتب اهل بیت برایمان ترسیم کرده است دور می نماید پس همه باید آگاه باشیم و در مجالس عزاداری و مداحی برای جلو گیری از این انحرافات، بدون در نظر گرفتن ملاحظات مقطعی نهی از منکر نماییم.
